ԱՐՋԱՈՐՍ: ՀՈՎՀ. ԹՈՒՄԱՆՅԱՆ(փոխադրություն)

Սովի տարիներին ես ու մեր ավագը մի խոզ էինք պահում:Մի գիշեր խոզին բերինք իր տեղը դրինք մենքել խարույք վառեցինք: Ես դարփին էի նվադում ավագնել բարձր բարձր լաց եր լինում:Մին էլ Ավագը, թե՝

_Ա՜յ տղա, էն ո՛՛վ է վերևից գալիս

Գնաց տեսավ,  որ՝ մի մարդ է գալի վերեվից։Բայց խափեց ասեց

—  Աման ես էլ լսել եմ, որ արջը գողության է գալիս՝ խաբելու համար առաջի երկու ոտը դոշին է գնում, երկու ոտնանի մարդի նման է գալի, ոնց որ մարդ լինի։

Քիմյական նյութերի ազդեցության միջավայրի վրա

Շրջակա միջավայրի աղտոտումը մարդկանց, բույսերի և կենդանիների կենսագործունեության վրա բացասաբար ազդող նյութերի թույլատրելի քանակի գերազանցումն է միջավայրում: Տարբերում են շրջակա միջավայրի բնածին և մարդահարույց աղտոտիչներ:

Բնածին աղտոտիչներն առաջանում են բնական երևույթների, օրինակ` հրաբուխների, երկրաշարժերի, ջրհեղեղների, հրդեհների պատճառով, իսկ մարդահարույցները՝ մարդու գործունեության հետևանքով: Մարդահարույց աղտոտիչների թվին են դասվում արդյունաբերական, գյուղատնտեսական, տրանսպորտային և կենցաղային թափոնները, էներգիայի տարածումը ջերմության (ջերմային աղտոտում), աղմուկի (աղմկային աղտոտում), ճառագայթման (ճառագայթաակտիվ աղտոտում) և այլ ձևերով:

Մեխանկական շարժում

Բնության մեջ միշտ տեղի է ունենում շարժում, օրիկն մեքենայի շարժվելը, թռչունների և ինքնաթիռներ թռչելը, ձկների լողալը և մարդու քյլելը:Այդպիսի տեղափոխությունները անվանում են մեխանիկական շարժում: Մեխանիկական շարժումը, որոշ ժամանակ մարմնի դիրքի փոփոխականությունն է: Գետում, լողացող ձուկը իր դիրքը փոխում է  ափից ափ լողալով,շախմատի քրը իր դիրքը փոխում է շախմատի տախտակին՝ տեղը փոխելով, անձրևի կաթիլը երկրի մակերևույթի նկատմամբ, այսինքն երկնքից վայր ընկանելով: Շարժվում են նաև շենքերը ծառերը դրանք մասնակցում են երկրի օրական մեկ պտույտին և պտտվում արևի շուրջ Երկի հետ: Մարմինները կարող են շարժվել արագ կամ դանդաղ, հավասարաչափ կամ անհավասարաչափ, ուղագի կամ կոր գիծ:

17.10.17թ

Աշունը դեղնաթուխ նստել է դռանը: Ե.Չարենց

Աշունը դեղնաթուխ նստել է դռանը:
Մրսած ու կծկված՝ դողում է, վայում է:
Երկինքը թխպակալ կարծես մի բերան է՝
Ուզում է կլանել կանաչը, գարունը:

Մրսած ու կծկված դողում է իմ շունը.
Փարվել է ոտքերիս` մենակ է, տխուր է:
Աչքերը լացկումած, քաղցած են ու խորը,
Աչքերը աչքերիս ասում են` աշո՛ւն է…

Աշո՛ւն է, օ, շո՜ւն իմ, աշո՛ւն է, աշո՛ւն է,
Գգվի՜ր, փաթաթվի՜ր իմ ոտքերին հիմա.
Քաղցած, ամեհի է գայլի պես աշունը —
Աշունը մշո՛ւշ է, մորմո՛ք է ու մահ…

Փոխաբերությունները բացատրիր.

• Աշունը դեղնաթուխ նստել է դռանը:
  Մրսած ու կծկված՝ դողում է, վայում է:

Աշունը եկել է  բոլորը մրսում են

• Երկինքը թխպակալ կարծես մի բերան է՝
  Ուզում է կլանել կանաչը, գարունը:

երկինքը այնքան մռայլ է  որ ծաոերին մերկացնում է

Ներկայացրու այս բանաստեղծությունը պատկերող նկարը:

Ինչպե՞ս է կապվում շան կերպարը աշունը ներկայացնող պատկերների հետ:

Շան կերպարը կապվում է նրանով, որ շունը իր դողով, մրսելով, տխուր ու մենակ լինելով հիշեցնում է աշնան ցուրտը:

3. Տրված բառերի այլարմատ (այլ արմատից կազմված) հականիշները գրիր.

Օրինակ՝  բարձր- ցածր., տալ- վերցնել

Սիրուն-տգեղ, լավ-վատ, մեծ-փոքր. ներքև-վերև.  բարեկամ-թշնամի. աղքատ-հարուստ, կուշտ-սոված, դիտավորյալ-պատահական,  հիշել-մոռանալ. վառել-չվառել. դրական-բացասական, թույլատրել-մերժել. ընկնել-թշնամի. գումարել-հանել, թափթփել-հավաքել. գիշեր-ցերեկ. ելք-մուտք. ավարտել- սկսել. օգնել-չոգնել. արագացնել-դանդաղել, սիրել-ատել, սկիզբ-վերջ, մռայլ-լուսաոր, բարի-չար, ուրախ-տխուր

Իմ հորինած խնդիրները

Կապիկների մարմնի երկարությունը մինչև 2 մ է: Կոկոսենուց կոկոս քաղելու համար պետք է 12 կապիկ կանգնեն իրար վրա: Քանի՞ մետր է կոկոսենին:
Լուծում՝ 12×2=24մ

Ե.Չարենց դեղնած աշուն

Աշունը դեղնաթուխ նստել է դռանը:
Մրսած ու կծկված՝ դողում է, վայում է:
Երկինքը թխպակալ կարծես մի բերան է՝
Ուզում է կլանել կանաչը, գարունը:

Մրսած ու կծկված դողում է իմ շունը.
Փարվել է ոտքերիս` մենակ է, տխուր է:
Աչքերը լացկումած, քաղցած են ու խորը,
Աչքերը աչքերիս ասում են` աշո՛ւն է…

Աշո՛ւն է, օ, շո՜ւն իմ, աշո՛ւն է, աշո՛ւն է,
Գգվի՜ր, փաթաթվի՜ր իմ ոտքերին հիմա.
Քաղցած, ամեհի է գայլի պես աշունը —
Աշունը մշո՛ւշ է, մորմո՛ք է ու մահ…